Afbeelding
Op 29 februari vond onze Kennisupdate LIVE plaats. Tijdens dit jaarlijkse kennisevent presenteren we met het team van HZ Kenniscentrum Kusttoerisme de meest actuele inzichten uit onze onderzoeken aan beleidsmedewerkers van gemeenten en provincie, ondernemers, brancheorganisaties, terreinbeheerders en andere geïnteresseerden. Ik verzorgde een deelsessie over ‘balans en inwoners’, waarin de belangrijkste resultaten uit ons inwonersonderzoek en het belang van bewonersprofijt centraal stonden. Een onderwerp dat zeer actueel is in Zeeland, maar ook nauw verbonden is met de onderzoekvragen binnen het thema leefomgeving uit de CELTH Agenda Bewuste Bestemmingen.
Zoektocht naar evenwicht is zeer actueel
Ik vroeg de aanwezigen waarom dit onderwerp voor hen van belang is. Daarop kwamen antwoorden als ‘het is een actuele politieke discussie in onze gemeente’, ‘toerisme draagt voor een groot gedeelte bij aan de leefbaarheid in Zeeland’, ‘overtoerisme moet geen eigen leven gaan leiden’ en ‘bewoners klagen vaak over toerisme, dit lijkt mij onterecht’. Vervolgens gaven deelnemers aan bij ‘balans en inwoners’ te denken aan zaken als ‘evenwicht’, ‘imago probleem’, ‘negatieve beeldvorming pers’, ‘geen feitendiscussie maar gevoel’ en een ‘leefbare omgeving voor beide doelgroepen’.
Veel negativiteit, maar het toerisme brengt ons toch het nodige?
De belangen van inwoners en toeristen (of zij die geld verdienen aan het toerisme) lijken steeds meer tegenover elkaar te komen staan, waarbij onderbuikgevoel, napapegaaien en de invloed van de media een belangrijke rol spelen. Daarnaast ziet de inwoner nog steeds nieuwe hotels en huisjes gebouwd worden, terwijl het beleid in veel gemeenten dit allang niet meer toestaat: het probleem van de zogenoemde pijplijnprojecten. In sommige gemeenten lijkt het sentiment zich tegen elke nieuwe ontwikkeling te keren. Waarop de zaal zich afvroeg of inwoners zich eigenlijk wel realiseren wat het toerisme hen brengt. Want laten we eerlijk zijn: in de zomer is het misschien druk in de supermarkt, maar zonder het toerisme was die supermarkt er helemaal niet geweest.
Onderzoek voor gesprek op basis van feiten
Om ervoor te zorgen dat het gesprek over balans op basis van feiten kan worden gevoerd, doet HZ Kenniscentrum Kusttoerisme onderzoek naar de manier waarop inwoners naar het toerisme kijken. Uit het onderzoek van 2021/2022 onder inwoners van 8 Zeeuwse gemeenten blijkt dat het draagvlak voor toerisme onder druk staat. Slechts een krappe meerderheid geeft aan het toerisme te steunen en te willen dat het belangrijk blijft voor zijn of haar gemeente. Dat betekent niet dat de rest het daarmee oneens is: een kwart staat namelijk neutraal tegenover het toerisme. De helft van de inwoners is van mening dat de voordelen van het toerisme zwaarder wegen van de nadelen. Daarbij is van belang dat inwoners steeds meer nadelen en minder voordelen van het toerisme lijken te ervaren. Zo is aan de kust bijvoorbeeld 80% van de inwoners van mening dat toerisme leidt tot meer verkeersproblemen en 55% dat het door toerisme te druk wordt. Echter, ook ruim 80% van de inwoners realiseert zich dat er door toerisme meer winkel- en horecagelegenheden zijn en 70% dat het toerisme de lokale economie versterkt.
Aandacht nodig voor vergroten van de voordelen
Voor een goede ‘balans’ moeten de nadelen die inwoners ondervinden van het toerisme worden aangepakt. Echter, uit ons onderzoek blijkt dat het minstens net zo belangrijk is om ervoor te zorgen dat inwoners meer voordelen van het toerisme gaan ervaren. Het gaat dan zowel om het creëren van bewustwording over wat het toerisme inwoners nu al brengt, als om het daadwerkelijk vergroten van die voordelen. Zo worden in Zeeland bijvoorbeeld multifunctionele accommodaties betaald van de inkomsten uit toeristenbelasting en besteden Zeeuwse gemeenten relatief veel geld aan (het onderhoud van) openbaar groen, waar ook inwoners van profiteren. Daarover mag best beter gecommuniceerd worden! Daarnaast hebben inwoners vaak goede ideeën over hoe zij nog meer van het toerisme zouden kunnen profiteren. Door met hen in gesprek te gaan, voelen zij zich betrokken – wat op zich al positief werkt voor het draagvlak – en kan toegewerkt worden naar een vorm van toerisme waar inwoners vooral de voordelen van ervaren.
Samenwerking op landelijk niveau
Zowel op landelijk niveau (met Perspectief Bestemming Nederland 2030) als op Zeeuws niveau (met Toekomstbeeld Bestemming Zeeland 2030) is de ambitie geuit dat inwoners zo veel mogelijk profiteren van het toerisme. Een zo hoog mogelijke bijdrage van het toerisme aan het welzijn van inwoners is het doel, en dit draagt ook weer bij aan het draagvlak. Omdat deze manier van denken nog vrij nieuw is, werken hogescholen en DMO’s op landelijk niveau samen in de Koplopersgroep Bewonersprofijt. Met deze groep willen we vragen beantwoorden als: wat verstaan we onder bewonersprofijt? Uit welke onderdelen bestaat het? Hoe meten we het? En wat kunnen we doen om profijt te bevorderen? Zo hebben we een kader ontwikkeld, heeft NBTC goede voorbeelden verzameld en doen we dit jaar onder de vlag van CELTH gezamenlijk onderzoek naar meetmethoden.
Meer weten?
De volledige rapportage van ons onderzoek onder inwoners in Zeeland vind je op de website van Kenniscentrum Kusttoerisme. Over de activiteiten van de Koplopersgroep Bewonersprofijt maakte NBTC onlangs deze publicatie. Of neem contact op!
Daniek Nijland
Themamanager Leefomgeving bij CELTH & Onderzoeker bij HZ Kenniscentrum Kusttoerisme
