Brede Welvaart is een kans om het vrijetijdsdomein breed te agenderen

Brede Welvaart gaat om het subjectief welzijn van mensen (de ‘kwaliteit van leven hier en nu’) en dat is meer dan denken in materiële welvaart alleen[1]. Succes wordt niet alleen afgemeten in economische indicatoren, ook aan de hand van sociale, ecologische en maatschappelijke indicatoren. Brede welvaart gaat ook over later, over de kwaliteit van leven voor latere generaties en van die van mensen elders in de wereld.

Brede welvaart past uitstekend bij de zoektocht die gaande is in het vrijetijdsdomein; invulling geven aan de omslag van het denken in dat het goed gaat als er meer bezoekers, meer bestedingen, meer banen en meer omzet is naar het denken in toevoegen van maatschappelijke waarde, bestemmingen laten floreren en balans aanbrengen om te voorkomen dat er negatieve excessen ontstaan. Brede welvaart past uitstekend en trekt enorm. Ware het niet dat het begrip een containerbegrip is, abstract en monitoren van brede welvaart niet zomaar sturingsinformatie oplevert – zo was te lezen in het artikel ‘Vage definitie van ‘brede welvaart’ zet deur open voor politiek opportunisme’ in het FD van 8 november 2023. Toch is het interessant en relevant voor de vrijetijdseconomie. Bovendien, het begrip zal nog wel een tijdje mee gaan.

1. Brede welvaart vraagt om anders denken over het vrijetijdsdomein. Van economie, naar brede maatschappelijke waarden. Maar ook van sector naar facet/thema. Van vrijetijdseconomie naar vrijetijdsdomein. Welke woorden we ook kiezen, het gaat bredere verbanden zien. Brede welvaart ‘hier en nu’ kent zeven thema’s; gezondheid, samenleving, werken en leren, milieu, wonen, materiële welvaart en welzijn, en veiligheid. Brede welvaart ‘later’ kent drie thema’s; economisch, menselijk, natuurlijk en sociaal kapitaal. Brede welvaart ‘elders’ kent vier thema’s; handel en hulp, de broeikasgasvoetafdruk, de invoer van grondstoffen in het algemeen en die uit de minst ontwikkelde landen in het bijzonder. Deze thema’s geven veel inspiratie voor aanknopingspunten, die nog lang niet allemaal uitgespeeld zijn.
2. Brede welvaart vereist actie vanuit het vrijetijdsdomein. Bijvoorbeeld dat zij formuleert welke indicatoren ertoe doen, op welke indicatoren men zich richt en dat acties ook effect en impact hebben. De huidige Monitor Brede Welvaart omvat echter 42 indicatoren, verdeeld over verschillende thema’s (zie boven). Het vrijetijdsdomein draag in potentie bij aan vele, en zo niet aan allemaal. Echter, kunnen we dit ook expliciet maken? Welke relaties zijn er? Welke correlaties zijn er, zodat we over effecten kunnen gaan praten van het een op het ander? Welke impact is uiteindelijk vast te stellen? In het (toegepaste) onderzoek werken we steeds vaker met een ‘impact pathway’, hoe onderzoek en projecten uiteindelijk leiden tot maatschappelijke impact, dat kan helpen en in zekere zin kan dwingen om hierover na te denken.
3. Brede welvaart is een kans voor het vrijetijdsdomein. Het geeft een breed denkkader en daarmee inspiratie om het vrijetijdsdomein niet te eng te benaderen, niet te klein te maken. Het vrijetijdsdomein kan op eigen, unieke en specifieke wijze laten zien hoe er aan brede welvaart wordt bijdragen en op welke manier, via bijbehorende indicatoren. Als we dit doen, idealiter, ontwikkelingen we betere woonwijken waar de mens centraal staat, beperken wij broeikasgassen, worden/blijven mensen gezonder en lopende de zorgkosten minder op, gaan we zorgvuldig om met grondstoffen. Dit zijn thema’s die ertoe doen voor het vrijetijdsdomein om aan bij te dragen, maar nog te weinig op de agenda’s komen. Want, in de beeldvorming van velen is het vrijetijdsdomein beperkt tot meer bezoekers trekken door marketing en meer inkomen realiseren – kortom, het oude denken.

Laten we niet in de valkuil van het opportunisme trappen als het gaat om werken met brede welvaart. Laten we het begrip benutten om in de breedte maar ook heel precies de waarde van het vrijetijdsdomein voor de samenleving expliciet te maken en de meerwaarde van het vrijetijdsdomein in andere processen en (beleids)thema’s te agenderen. Dit is nodig om kansen te pakken die anders blijven liggen. Specifieke vakkennis over het vrijetijdsdomein van onze toekomstige studenten zijn nodig, nu en in de toekomst. Sectorspecifieke kennis ontwikkelen via toegepast onderzoek is ook nodig. Vanuit het Center of Expertise Leisure, Tourism & Hospitality (CELTH) nodigen wij u uit om met ons deze uitdagingen op te pakken.

Stefan Hartman

Themamanager Organiserend Vermogen voor CELTH en programmamanager van European Tourism Futures Institute

[1] CBS (2023) Definities van Brede Welvaart. https://www.cbs.nl/nl-nl/dossier/brede-welvaart-en-de-sustainable-devel…