Hoe toerisme kan groeien in een klimaatneutrale wereld; gezamenlijke actie is dan wel gewenst

Aan het internationale rapport 'Envisioning Tourism in 2030 and beyond' hebben Nederlandse onderzoekers van CELTH, European Tourism Futures Institute, Breda University of Applied Sciences en NBTC een belangrijke bijdrage geleverd.

Een florerende toeristische sector zonder emissie

Kern van het onderzoek bestaat uit een verkenning van toekomstige scenario’s waarbij het effect van 40 klimaatinterventies op de uitstoot door de toeristische sector is berekend. In het rapport zijn de doelen van de ‘Glasgow Declaration on Climate Action in Tourism’ vertaald naar een visie op een bloeiende toeristische sector met nul emissie in 2050.

De Travel Foundation roept alle bij toerisme betrokken bedrijven en organisaties op de Glasgow Declaration for Climate Action ondertekenen en implementeren om zo bij te dragen aan de realisatie van het nul-emissie-scenario.

Biljoenen aan investeringen nodig

De onderzoekers hebben een reeks interventies en beleidsmaatregelen gecombineerd en concluderen dat slechts één verreikend Tourism Decarbonisation Scenario (TDS) de doelstellingen van de Glasgow Declaration kan halen. Daarvoor moet de sector wereldwijd biljoenen dollars investeren in het verminderen van CO2-uitstoot. Dat lijkt veel maar kan al bereikt worden door 2% tot 3% van de omzet te investeren in emissieloos weg- en railtransport, elektrische uitstootvrije accommodaties en de productie van e-fuels. Ook moet de luchtvaartsector biljoenen investeren in de ontwikkeling van vliegtuigen die worden aangedreven door combinaties van waterstof, brandstofcellen en elektrische motoren. De beloning voor al die inspanningen voor de luchtvaart is de ruimte om weer te groeien.

De toeristische sector moet niet alleen in beweging komen voor het behalen van haar klimaatdoelen, maar ook voor het voortbestaan van haar eigen product. Onomkeerbare klimaatverandering kan leiden tot een drie-plus graden wereld met verwoestende impacts op bestemmingen door extreme weersomstandigheden, stijging van het zeeniveau, overstromingen, droogte, stormen met als gevolg economische achteruitgang.

Groei nog steeds mogelijk

Het feit dat toerisme in het Tourism Decarbonisation Scenario nog steeds kan groeien, in aantal reizen, overnachtingen en inkomsten, moet een belangrijk argument zijn voor de toerismesector om niet langer te aarzelen klimaatmaatregelen te nemen. Maar groeimogelijkheden betekenen niet dat alles hetzelfde kan blijven. Het grote verschil tussen het Business as Usual Scenario en het Tourism Decarbonisation Scenario is dat in het laatste scenario de groei afkomstig is van andere segmenten dan luchtvaart en langeafstandsreizen. De groei in dat scenario wordt gedreven door alternatieve vervoerswijzen met trein, bus, veerdiensten en (elektrische) auto's en uit reizen op een korte en middellange afstand. De luchtvaart daarentegen zal een langzamer groeitraject volgen totdat het volledig emissievrij kan vliegen.

Wereldwijde actie nodig

Het rapport roept ook op tot een wereldwijd plan om de groei van het toerisme en de verdeling van bezoekersstromen te optimaliseren. Bij een gelimiteerd aantal vluchten moeten deze op een billijke manier worden verdeeld die verenigbaar is met de klimaatdoelstellingen. Zonder dit laat de modellering zien dat de uitstoot van langeafstandsvluchten tegen 2050 verviervoudigd zal zijn. Deze vluchten zijn dan verantwoordelijk voor 41% van de totale uitstoot van het toerisme, maar slechts voor 4% van de reizen.

Het rapport biedt een reeks concrete maatregelen om de transitie te vergemakkelijken:

• Overheden moeten luchtvaartemissies opnemen in klimaatplannen om te voldoen aan het Klimaatakkoord van Parijs.
• Toeristenbureaus en reisbedrijven zouden zich meer moeten richten op dichterbij markten en weg moeten bewegen van verre markten.
• Beleidsmakers moeten investeren in vervoer over land -per trein, elektrische auto’s, brandstofcelbussen en andere groenere vormen van vervoer- waarbij de reisbranche deze in hun producten moet verwerken en promoten.
• De toeristische sector moet minder afhankelijkheid worden van de luchtvaart, met name van langeafstandsvluchten.
• De internationale luchtvaartsector moet vasthouden aan een traject van introductie van e-brandstoffen met als doel 50% bijmenging tegen 2035-2040 en 99% tegen 2050.

Andere strenge vereisten zijn een volledige elektrificatie van weg- & railvervoer en accommodaties en het uitstootvrij maken van de elektriciteitsproductie. Als de toeristische sector groei voor de luchtvaart op de lange termijn wil creëren, dan zou ICAO haar CO2-norm voor nieuwe vliegtuigtypes moeten aanscherpen.

Wereldwijde support voor onderzoek

Leiders uit de reissector ondersteunen de publicatie van ‘Envisioning Tourism in 2030’ en de oproep tot wereldwijde coördinatie om de manier waarop we reizen te veranderen en de ontwikkeling naar net-zero-toerisme te versnellen:

“Rapporten en onderzoeken zoals deze van de Travel Foundation en haar medewerkers zijn kritische oproepen tot actie voor overheden, investeerders, consumenten en donoren. Daar moeten we allemaal achter gaan staan. Collectieve acties en coalities van bereidwilligen zijn fundamentele bouwstenen voor de toekomst van het toerisme.”

Shaun Mann, senior toerismespecialist, Wereldbankgroep

“Dit nieuwe onderzoek helpt ons met een beter begrip van het collectieve pad dat we moeten afleggen en het afstemmen van acties. Bij Expedia Group mobiliseren we ons uitgebreide wereldwijde netwerk van reizigers, partners en collega’s om het bewustzijn voor duurzamere en verantwoorde reiskeuzes te vergroten. Onze sociale en duurzame strategie is erop gericht de klimaatimpact van reizen te matigen.”

Tessa Lee, Senior Manager, Klimaat en Duurzaamheid, Expedia Group

“We roepen de hele toeristenindustrie op om inspanningen te coördineren, samen te werken en wereldwijd de meest succesvolle instrumenten te zoeken om vooruitgang te boeken bij het terugdringen van emissies. De opgave is enorm, maar door zo snel mogelijk actie te ondernemen, kunnen op middellange en lange termijn effectieve resultaten worden geboekt.”

Verónica Kunze, staatssecretaris van Toerisme, regering van Chili

Niets doen is geen optie

Bij ongewijzigd beleid schetsen de onderzoekers een hoogst onwenselijk klimaatscenario. Toerisme is momenteel verantwoordelijk voor 8% tot 11% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Richting 2050 zal het toerisme naar verwachting verdubbelen, wat ook zal leiden tot een verdubbeling van de uitstoot als het gedrag niet verandert. Om een wereld van 1,5°C te bereiken, moeten alle emissies substantieel dalen. Als het toerisme er niet in slaagt om deze reducties te realiseren, kan het tot 66% van het resterende klimaatbudget in 2050 gebruiken, waardoor er zeer weinig ruimte overblijft voor alle andere sectoren en huishoudens in de wereld om hun uitstoot op een redelijke manier te verminderen. Binnen toerisme is transport is verantwoordelijk voor 75% van alle uitstoot. Daar zijn de meeste effecten te behalen.

Luchtvaart moet fossiele afhankelijkheid verlagen

Voor de luchtvaartindustrie hebben de onderzoekers een gemengde boodschap. De luchtvaartsector heeft momenteel zijn hoop gericht op compensatieprogramma's, elektrificatie, duurzame luchtvaartbrandstof (SAF; bijna alleen op bio gebaseerd en op biologisch afval gebaseerd) en belastingheffing. Onderzoek toont echter aan dat compensatieprogramma's de uitstoot niet effectief verminderen en de elektrificatie van transport en zeker van de luchtvaart veel te laat komt. Daarnaast is de beschikbaarheid van bio-gebaseerde SAF beperkt, niet 100% effectief en vormt het ernstige risico's voor duurzaamheid en biodiversiteit. Tot slot verlagen belastingen de groei maar ze kunnen de uitstoot niet tot nul verminderen zonder de sector te vernietigen.

Het enige haalbare scenario is dat de luchtvaart tijdelijk niet meer zou moeten groeien totdat ze emissieloos kunnen vliegen. De hamvraag is hoe de groei van de luchtvaart kan worden gestopt. Een optie is een wereldwijde slotbeperking, inclusief een internationale onderhandelingsruimte voor de verdeling van de resterende slots. Een andere zou zijn om de vereisten voor vliegtuigbrandstof in toenemende mate aan te scherpen. Dan zal de hoeveelheid niet-fossiele vliegtuigbrandstof de groei van de luchtvaart bepalen. Luchtvaart en de emissies opnemen in de nationale klimaatplannen zou verder zeker helpen. Ten slotte moeten zowel bestemmingen als touroperators en (online)reisbureaus proberen hun afhankelijkheid van de luchtvaart in het algemeen en voor langeafstandsvluchten in het bijzonder te verminderen.

Tot slot

Het is bemoedigend voor de toeristische sector dat zowel reizen, overnachtingen als omzetgroei perfect mogelijk zijn in het TDS-scenario. Er zijn groeikansen voor korteafstandsreizen, die hun aandeel zouden vergroten van 69% nu naar 81% in 2050. Het aandeel langeafstandsreizen moet dan dalen van 6% naar 3%, waardoor het absolute aantal van die vluchten ongeveer gelijk blijft op het niveau van 2019. De luchtvaart kan in het TDS-scenario nog langzaam groeien, maar in een lager tempo dan in het verleden gebruikelijk was.

Verder lezen?

Voor het internationale persbericht en het achterliggende rapport verwijzen wij u graag naar de site van de Travel Foundation. De uitgebreide samenvatting kunt u hieronder downloaden.