Afbeelding
Afgelopen week had ik de eer om een workshop te verzorgen voor UNESCO in Florence. De workshop had als doel om methodes aan te dragen die het mogelijk maken om destinatie management en planning zodanig in te richten dat toerisme positief bijdraagt aan de lokale gemeenschap en het behoud van cultureel en natuurlijk erfgoed. Verschillende stakeholders moeten daarvoor slim samenwerken.
Florence is een bijzondere stad. Er zijn maar weinig plekken op aarde waar zoveel bijzonder cultureel erfgoed bij elkaar te vinden is in een relatief kleine stad. Het vereist een delicate balans om te zorgen dat de miljoenen bezoekers van over de hele wereld uiteindelijk het dagelijks leven van de 360.000 gewone bewoners niet onmogelijk maken. In het nieuws zagen we diezelfde dag dat de lokale bevolking op de Canarische eilanden protesteerde tegen de hoeveelheid toeristen die de archipel overspoelt. Een situatie die in steden zoals Florence ook niet ondenkbaar is. Tegelijkertijd is toerisme economisch gezien zo belangrijk op dit soort plekken, dat vergaande maatregelen een deel van de bevolking hun baan zou kunnen kosten of dat de kosten voor het onderhoud aan het unieke lokale erfgoed niet meer gedragen kan worden.
Er is dus een balans die bewaakt moet worden met het oog op de brede welvaart van de (lokale) bevolking. Die brede welvaart wordt onder andere bepaald door wonen, natuur, cultuur en sociale cohesie, maar ook door gezondheid, werk en vrijetijd en materiele welvaart. In een stad als Florence merk je dat die balans op sommige momenten ver te zoeken is. Groepen toeristen met een tour guide verdringen ouderen met boodschappen van de stoep. Studenten kunnen geen kamer vinden om te studeren aan een van de universiteiten. Taxichauffeurs zien hun huur omhoog gaan maar hun inkomsten teruglopen omdat ze zich door kluwen toeristen moeten wurmen met hun auto.
Toch is dit geen onoplosbaar probleem maar het vereist wel dat er duidelijke keuzes gemaakt worden. Samen met bewoners, ondernemers en erfgoed experts kan bepaald worden wat de capaciteit van de destinatie is, waar je kan slapen, waar je de stad binnen komt en hoeveel gasten je kunt ontvangen per attractie of museum. Amsterdam maakt hierin bijvoorbeeld dappere keuzes in het belang van de lokale bevolking. Maar op iedere plek zullen die keuzes weer anders zijn.
Florence, als geboorteplaats van de Renaissance, heeft een ongelooflijke hoeveelheid erfgoed die als geheel, zoals UNESCO dat noemt, Outstanding Universal Value heeft. De grachtengordel van Amsterdam, net als onder andere de Waddenzee heeft diezelfde status. Dat betekent dat de culturele en/ of natuurlijke waarde dusdanig is dat die boven landsgrenzen uitstijgt en het algemeen belang dient van huidige en toekomstige generaties. Het zijn dit soort plekken die zorgen dat culturen elkaar leren begrijpen en die daarmee bijdragen aan vrede, ook omdat iedereen instinctief begrijpt dat ze bewaard en beschermd moeten worden voor toekomstige generaties. De vraag is alleen welk offer de huidige bewoners daarvoor moeten en kunnen brengen. Het gesprek daarover blijven aangaan met alle betrokkenen is essentieel in het belang van de lieve vrede.
Bert Smit
Themamanager Organiserend Vermogen bij CELTH & onderzoeker bij de Breda University of Applied Sciences
